Vroeger
Onderstaande informatie is grotendeels gebaseerd op de website www.landschapsgeschiedenis.nl van het Kenniscentrum Landschap van de RUG.
Voetbalveldje en huisjes
Op de zandkop waar de Daaleweg overheen loopt en waar nu akkers en het overhoekje Bouwte liggen, was zestig jaar geleden nog een stukje onontgonnen land. Boer Peter Harry Mulder herinnert zich dat zijn vader vertelde dat hij daar als jonge jongen voetbalde met andere jongens uit de buurt. Het was een stukje stuifzand en heide.
Van verschillende mensen hoorden we ook dat daar een paar kleine huisjes stonden; het ‘Ratteveen’ werd de plek genoemd! Daar woonde bijvoorbeeld een medewerker van boer Glas die toen op Tussenklappen wz 8 woonde. Koos Glas, nu op de respectabele leeftijd van 82, vertelde dat daar een waterput was met heerlijk bruin water! Nu is er niets meer van die bewoning te vinden.
Hoe is het landschap eigenlijk ontstaan? Wanneer leefden er mensen? Waar leefden zij van? Hoe zag het er hier uit in andere tijden? Terug in de tijd…
Anderhalve kilometer dik ijs
Zo’n 300.000 tot 130.000 jaar geleden was er een ijstijd, het Saalien genoemd. De diepere ondergrond van ons huidige landschap werd toen gevormd. Er lag zo’n anderhalve kilometer dik ijs! In die tijd is bijvoorbeeld de Hondsrug gevormd.
Zand en wind
De zandhoogten in onze huidige omgeving – waar ook de overhoekjes op liggen – zijn veel later ontstaan. Dat gebeurde tijdens de laatste ijstijd, het Weichselien (115.000 – 12.000 jaar geleden). Toen kwam het ijs niet helemaal tot Nederland, maar het was hier wel erg koud en er woei een enorm harde wind, aangejakkerd door het temperatuurverschil van het ijs in het noorden en de veel hogere temperaturen in het zuiden. De Noordzee lag droog (al het water zat in het ijs) en het zand uit dat enorme bekken woei over ons land. Zo ontstonden zandruggen en –koppen, het dekzand waarop we nu leven en boeren.
Metersdik veenpakket
Naarmate het warmer en natter werd ontwikkelde zich plantengroei. Eerst toendra, langzamerhand ook struiken en bomen. Dat was een periode waarin het landschap interessant was voor jagersverzamelaars. Er waren vis, vruchten en noten en wild om op te jagen. Vanaf ongeveer 8000 jaar geleden werd het zo nat dat de bomen verdwenen en er veen begon te groeien tot een metersdik pakket de ondergrond vrijwel geheel verborg. Het Bourtangerveen bedekte uiteindelijk grote gebieden van noordwest Europa. Ook ons gebied was ermee bedekt.
De oude Munte
De oude, grotendeels verdwenen Munter Ae (waar Muntendam zijn naam aan dankt) was een van de vele riviertjes waarlangs overtollig water uit het veen naar zee werd afgevoerd. Het liep door Veendam en de Wieden (die toen natuurlijk nog niet bestonden), en langs de oostzijde van ‘ons gebied’ (tussen de spoordijk en de Eendrachtsweg) verder naar het noordoosten en kwam in zee uit bij Termunten.
Middeleeuwen: natte voeten en veendijken
Rond de tiende eeuw begonnen meer mensen de gebieden langs de riviertjes te bewonen en te ontginnen in de richting van het veen. Ook langs de oude Munte of oude Ae. Naarmate de venige, ontgonnen grond inklonk, kregen ze natte voeten en zochten het wat hoger op. De wateroverlast werd steeds erger doordat de afwatering via de riviertjes stagneerde. Rond de veertiende eeuw legden de bewoners een veendijk aan langs de randen van het veen om het water, dat overal uit het hoogveen hun bouwland op stroomde, te leiden en snel af te voeren naar de rivier. Daarvan is nog een stuk bewaard gebleven: veendijk de Rimbe! Het uiteinde loopt aan de westzijde langs overhoekje de Rimbe.
Toen het te erg werd en de monniken bij Termunten natte voeten kregen, werd een dam in de Munte aangelegd: de naam Muntendam komt daarvan.
De Dollard
In de jaren 1506 tot 1509 kwam de Dollard ver landinwaarts, tot aan Zuidbroek en Meeden toe. Daardoor zijn de restanten van het veen in het Oldambt weggeslagen of bedekt met klei en leem. Dat verklaart waarom we in de Driemolenpolder (of Tussenklappenpolder)boeren op een laag veen bedekt door klei. Terwijl aan de westkant van de boerderijen langs de Tussenklappen geboerd wordt op zand. Daar is het veen immers volledig afgegraven.
Er is nog veel meer interessante informatie over onze streek te vinden! Kijk bijvoorbeeld eens op www.landschapsgeschiedenis.nl, een site van kenniscentrum landschap van de RUG.
Als er mensen zijn die nog aanvullende informatie hebben, die zich weten te herinneren hoe het in hun kindertijd was, bijvoorbeeld, wie er in de huisjes woonden enzovoort, dan horen we dat graag!
Email of bel even! Zie Wie zijn wij.